Hispania (XI): Granata et Murcia

GRANATA ET MVRCIA

ex Theatrum orbis terrarum sive atlas novus in quo tabulae et descriptiones omnium regionum Pars secvnda (Bibliotheca Cervantina)

Granatam, uti & Murciam, Castellæ titulo possidet Hispanus,. Nomen habet Granata, ab urbe 
primaria; urbs a forma. Nam sicuti Granatum malum Punicum granosum est: cortice ob 
maturitatem fisso, ita urbs ipsa densas habet domos, & parte una dehiscit. Sedes hæc fuit 
Bastulorum, qui & Poeni. A meridie mare Ibericum spectat, a Septentrione Andaluziæ partem, uti & ab Occidente; ab Oriente Murica jacet. Regnum omne Granatense in longitudinem patet LX leucarum, in latidudinem XXV, in ambitu CCXXX, a finibus Murciæ Andaluziam usque. Cum Mauri hoc regno potirentur incolis frequentissimum erat, quatuordecim continebat civitates, municipia muris cincta nonaginta septem: regibusque suis quotannis septigenta millia coronatorum pendebat. Hodie neque tam incolis est frequens, neque locuples. Secatur a duobus fluviis, Xenil & Darro.

Metropolis est Granata, Ptolomæo (1). Nam Illiberis in eo colle fuit, qui nunc Elvire, & ab ea porta un Granatensis dicitur Elveria. Omnium Hispaniæ urbium maxima est, multis collibus destincta, inter quos gemini ceteris altiores consurgunt, quos amnis Darrus per mediam vallem fluens intersecat. In quatuor regiones, sive urbes quasi separatas dispescitur. 

Prima peculiariter vocatur Granata, in qua amplissimum est templum, in quo sepulti sunt Ferdinandus & Isabella. Est & hic Mesquita Maurorum, judicum Tribunal, forum rerum venalium, & domus Alcaceria. 

Secunda Alhambra dicitur, in qua regium palatium vetus, vermiculato opere & immensis fumtibus (sic) exstructum. Novum hic Hispaniarum Reges palatium exstruxerunt, magnificentissimum, & amoenissimo undequaque prospectu. 

Tertia est Alvesim, duobus collibus ornata, in qua magna ædium frequentia. Solis olim Mauris incolebatur, qui agricultura & ferici textrina victitabant. Masmoros aliis dicitur. In hac est porta illa, quam Clusam vocant, quod postquam per eam Rex ultimus Maurorum 
egressus est, nunquam aperta fuit. 

Quarta est Antiquerula, ædium multitudine & structura ceteris non inferior, situ plano. tota urbs ambitu suo circiter XII mille passus complectitur, tota undique muris cincta, & propugnaculis mille triginta munita. Aëris temperies hic saluberrima. Opificum frequentia, qui serico texendo victitant, quanta sit copia, vel ex eo colligi potest, quod e solis mori arboris ¿f/s?oliis, quibus bombyces vescuntur, præter multas seriri libras, Regibus triginta millia aureorum quotannis in vectigal cedant. Archiepiscopali insignita est, ex qua ad Archiepiscopum quotannis redeunt 10000 ducat. Academia insuper claret.Præter Granatam habet hoc regnum in mediterraneis Guadix, & ad oram maris Almeriam & Malagam. 

Guadix novem leucis a Granata in spatiosa planitie sita, undique asperrimis montibus cincta est, quam quatuor amniculi secant, pecoris, vini, frumenti & fructuum feracem; sed ib frigus neque aurantia mala fert nec oleum.
Almeria loco commodos sita haud longe a Charidemi promontorio in fertili territorio, salubribus aquis, fructibus oleoque adundanti, ad Cæsiam Granatam respicit, ad Caurum Alamncoram & Bacam, ad Ortum Carthaginem, ad Murgim positam; ad Occasum denique Alumecanam & Velesium Malaccæ.

Malaga emporium satis frequens, agro undique felici & amoenissimo cinctum. Huc statis 
temporibus undique mercatores confluunt, ut sapidissimos & passos autumnales fructus 
auferant. vini & olei copia hic maxima. turribus & propugnaculis egregie munita est. 
Armamenttarium habet omni telorum & machinarum genere longe instructissimum. Episcopalis est 
urbs a multis annis, cujus Episcopus reditus habet 10000 ducat. Duas habet sibi invicem 
imminentes arces, a quarum una ad alteram descenditur inter duos muros. Superius appellatur 
Giblalfarro, inferius Alcazzava.
Præter civitates municipia habet plura, quorum præcipua Baca y Ronda. Baca quondam caput 
Basteranorum, firmo muro & castello munita, circiter quatuor millia focorum continet. Ronda in monte sita, undique flumine cincta est. ab oppido ad flumen descenditur quadrigentis gradibus, e rupe opera Maurorum excisis. Munda oppidum situm est quinque milliaribus a Malaga. Amniculum habet, qui se per planitiem spargit, eamque irriguam & amoenam reddit. 
Nulla totius Hispaniæ pars loca habet natura ac arte munitiora; inter quæ merito memoranda Alhama, distans a Granata septem milliaribus, immensis undique præcipitiis & rupibus asperrimis tuta. Salubres hic & uberrimi ebulliunt fontes, tam temperato calore, ut nudo corpori nulla inde sit noxa. Epotam aquam variis morbis, & præsertim nervorum affectibus conferre ferunt, pręsertim Martio & Septemb. 
Thermæ hic excitatæ magnis impensis. Pręterea Conil, Zettenil, Lazza canabe dives, Galera super rupem posita; Orgiva, Marbella ad mare, cum commodo portu. Ad oram maris sunt duo munitissima castella, in quorum uno reges Mauri thesauros suos; in altero filios & fratres veluti in custodia asservabant. Hoc Almuguecar, illud Salubregna dicitur. Zahara sita est super rupem grandem, unico aditu & difficili, e rupe exciso, & castello in vertice rupis. antiquera castellum in medio regni, inter Granatam & Rondam, loco edito situm & aspero, portas habens ferratas. Despicit pulcherrimam regionem, campos, fontes, rivos & montes, in quibus optimæ salinæ reperiuntur. quia aqua fontana & pluvia humilioribus locis collecta, ardore solis in perfectissimum salem cogitur. 
Alpuxarra, id monti nomen, qui ad occasum XVII leucarum spatio porrigitur, X leucas latus, asper ac fere sterilis, nisi quibus locis miti jugo planitiem descendit, Mauriscorum cura & industria excultus, ita ut fruges producat, armentis ac pecoribus abundet, & serici maximam copiam præbeat. Cartama amoenum oppidum non procul a Malaga ad maximi montis radices situm, qui quantum ad Aquilonem patet sterilis est, aspretis silvique horridus; sed adversa parte culturæ patiens, & passim vinetis consitus, amygdala ficusque sapidissimas magna copia producit, quæ in Boreales regiones magno incolarum emolumento asportantur.
Granata, inquit Boterus, temperatissima provincia est, & licet montosa, tamen omnium 
rerum copia abundat. Cum Mauri hoc regno potirenturm omnibus rebus affluebat, hodie hominum 
inopia & defectua agricultura defecit, & tamen locupletissimis provinciis accensetur. quippe solo est fecundissimo, & quod levi cultura indigeat. Vix exprimi verbis potest multitudo herbarum odoriferarum, esculentarum & medicinalium, quibus montes & campi passim scatent, necnon fructum varietas, sacchari copia, ferici abundantia, denique omnis generis animalium multitudo. Fontes passim scaturiunt, totque riulorum secturis & decursibus solum rigant, ut amoeniorem vix mente concipias, vix penicillo pingas.
Sunt autem Granatenses humani, dextri in rebus gerendis, armis habiles & in civili conversatione faciles. Iunioribus vino interdicunt, majores mares pauco, foeminae paucissimo utuntur.

MVRCIA

Mvrcia Granatæ ad Ortum objecta, ab urbe metropoli nomen habet, Extenditur secundum sinum 
Virgitanum, a promontorio de Palos ad promontorium de Gates. Secatur a duobus fluviis Segura & Guadalentino. Ad ripam Seguræ sita est Murcia regni caput, supra Guadalentinum Lorca municipium grande. Murcia in planitie jacet, regione amoenissima, quam Staberum amnis interfluit, alii Setabim vocant, & derivatis hinc inde rivulis agros irriguos facit: malis citreis consiti campi; sed bombycum præcipuus proventus, & sericæ vestis copia. In hac sepultus jacet Alphonsus ille Regum decus. Murcenses ob receptum Regem, coronas septem in insignibus gestant. Cartagena (olim Carthago nova) urbs quondam amplissima, nunc neque grandis neque bella. Portum tamen habet amplissimum & tutissimum. ibidem & scombrorum piscatio opulenta, a quibus insula objecta, quæ portum concludit, Scombraria dicitur. In ditione illius maxima copia sparti nascitur. Sex leucis a Cartagena versos Occidentem sita est arx Almacaron, ubi ingens aluminis copia reperitur, e qua Dux Escalonæ & Marchio Velæ maximum capiunt emolumentum. Reliquia nobiliora loca sunt; Guadamar, Portilla, Vera, olim Virgi, unde sinui nomen; & Mussacra.

(1)

<< Hispania X (Castella vetus et nova)               Hispania XII (---)>>